Nasz kanał na YouTube

Opublikowano: 2025-01-24

Rocznica podpalenia archikatedry - relacja


W dniu 23 stycznia 2025 roku odbyły się w Gnieźnie uroczyste obchody 80. rocznicy podpalenia archikatedry gnieźnieńskiej przez Armię Czerwoną. Obchody zorganizowały wspólnie: Instytut Pamięci Narodowej Oddział Poznań, Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie i Centrum Edukacyjno-Formacyjne w Gnieźnie, a objął je swoim patronatem ksiądz arcybiskup Wojciech Polak, Prymas Polski.

O godzinie 18.00 sprawowano w katedrze Mszę świętą, której owoce duchowe ks. inf. Jan Kasprowicz, Delegat Prymasa Polski ds. Kultury, ofiarował za tych, którzy w 1945 roku ratowali katedrę a później ją odbudowywali. We Mszy świętej uczestniczył m. in. dr Mateusz Szpytma, zastępca prezesa IPN. O godzinie 19.30 rozpoczęła się Centrum Edukacyjno-Formacyjnym sesja popularnonaukowa. Do zgromadzonych w liczbie około 250 uczestników sesji przemówili ks. inf. Jan Kasprowicz oraz dr Mateusz Szpytma. Następnie został wyemitowany film dokumentalny w reżyserii Piotra Robakowskiego pt. „Podpalenie katedry gnieźnieńskiej”. Film nakręcono w roku 2021 dla Instytutu Pamięci Narodowej, a wzięli w nim udział m. in. dwaj świadkowie pożaru katedry: ks. dr Jan Kubicki (ur. 1935), który mieszkał w dzieciństwie opodal Tumu, oraz pan Florian Piasecki (ur. 1926), który uczestniczył w ratowaniu świątyni. Po filmie zgromadzeni wysłuchali dwóch prelekcji. Pan doktor Marek Szczepaniak, emerytowany kierownik Archiwum Państwowego w Poznaniu Oddział w Gnieźnie, wystąpił z konferencją pt. „Wyzwolenie po sowiecku”. Żołnierze Armii Czerwonej na Ziemi Gnieźnieńskiej w 1945 roku. Historyk skupił się na omówieniu tajnych raportów powiatowego komendanta milicji w Gnieźnie do miejscowego starosty powiatowego. Zaznaczył, że nie zostały one do tej pory wykorzystane przez naukowców, a zawierają szczegółowe dane na temat przestępczej działalności czerwonoarmistów w omawianym roku 1945. Apogeum sowieckiego bandytyzmu nastąpiło na przełomie czerwca i lipca owego roku, kiedy to wracało do ZSSR jednostki frontowe z Niemiec. Sowieci dopuszczali się masowo kradzieży, rozbojów i gwałtów. W podobnym tonie wypowiadał się drugi historyk, Tomasz Cieślak z IPN Oddział w Poznaniu, który zaprezentował prelekcję pt. „Wielkopolska w 1945 roku”. Pokazał on, że wydarzenia, które miały miejsce w powiecie gnieźnieńskim, nie były odosobnione. Bardzo podobnych aktów bandytyzmu sowieci dopuszczali się w całej Wielkopolsce, a polskiej milicji, urzędom bezpieczeństwa ani sądom nie wolno było ścigać rosyjskich przestępców. Panel historyczny poprowadził dr hab. Rafał Reczek, dyrektor IPN Oddział w Poznaniu. Na koniec głos zabrał inicjator obchodów, poseł Zbigniew Dolata, którzy przypomniał zasługi dokumentalisty gnieźnieńskiego, pana Bogumiła Bieleckiego, w upamiętnianiu tragicznych wydarzeń z 1945 roku, w formie filmowych wywiadów ze świadkami. W wieczornym spotkaniu wzięło udział ok. 250 osób.