Nasz kanał na YouTube

Archiwum Kapituły Metropolitalnej listy stanowią dział wydzielony. Archiwariusz kapitulny, kanonik Jan Korytkowski w latach 1876 - 1888 zbiór ten uporządkował i umieścił w poszytach. W publikacji swej "Kapituła Metropolitalna Gnieźnieńska, jej losy i dzieje od początku aż do dni naszych", będącej wstępem do pierwszego tomu "Prałaci i kanonicy Katedry Metropolitalnej Gnieźnieńskiej" (Gniezno 1883), napisał: "wielką ozdobą archiwum kapitulnego jest bogaty zbiór listów oryginalnych niżej wyszczególniony, który dla badaczy dziejów kościelnych i ojczystych dotąd był zupełnie nieprzystępny, ponieważ spoczywały pojedynczo lub w partiach poskładane w koperty albo w paczki pozwiązywane w archiwum, starym kapitularzu, w półkach bibliotecznych, pod i za niemi i po rozmaitych innych miejscach z mnóstwem innych papierów widocznie odrzuconych pomieszane bez żadnego porządku i ładu. Chcąc ten drogocenny materiał uratować od zagłady, zwłaszcza, że większą jego część myszy w proch zamieniły i popsuły, a przy tym uczynić go przystępnym publiczności, zabraliśmy się w roku 1876 do pracy i w przeciągu lat czterech zdołaliśmy zebrać, rozgatunkować, chronologicznie i alfabetycznie ułożyć i w odpowiednie pozbierać zeszyty mnóstwo listów oryginalnych". Następnie autor wymienia poszczególne grupy. Zbiór listów, wówczas liczący 3204 jednostki, został później, w miarę porządkowania archiwum, poszerzony o dalsze 1342 jednostki.

Całość jest obecnie umieszczona w 88 kartonach. W przeważającej większości są to listy pisane do kapituły przez różnych nadawców, lecz są też odpisy i koncepty. Czasowo obejmują okres od początku XV wieku; przeważa w nich język łaciński, choć język polski jest dość często stosowany. Treściowo rozpada się na następujące grupy:

 

Korespondencja z królami polskimi: Zygmuntem Augustem, Stefanem Batorym, Zygmuntem III, Władysławem IV, Janem III Sobieskim, Augustem II, Stanisławem Leszczyńskim, Augustem III. W tej grupie znajduje się jeden list Jakuba Sobieskiego.

 

Korespondencja arcybiskupów gnieźnieńskich: Dobrogost Nowodworski, Mikołaj Trąba, Jan Łaski, Jan Przerębski, Jakub Uchański, Stanisław Karnkowski, Jan Tarnowski, Bernard Maciejewski, Wojciech Baranowski, Wawrzyniec Gembicki, Jan Wężyk, Maciej Łubieński, Andrzej Leszczyński, Wacław Leszczyński, Mikołaj Prażmowki, Florian Czartoryski, Andrzej Olszowski, Jan Wydżga, Michał Radziejowski, Stanisław Szembek, Teodor Potocki, Krzysztof Szembek, Adam Komorowski, Władysław Łubieński, Gabriel Podoski, Antoni Ostrowski, Michał Poniatowski, Ignacy Krasicki, Ignacy Raczyński.

 

Oprócz tego w zbiorze znajdują się listy: gnieźnieńskich prałatów i kanoników, nuncjuszy apostolskich, polskich biskupów, senatorów, szlachty, zakonów, różnych miast, instytucji, supliki, listy różnych osób, urzędników Kurii Rzymskiej oraz koncepty listów kapituły.