iblia Gnieźnieńska z 1414 roku, oznaczona w naszym zbiorze bibliotecznym BK Ms 142, należy do niewielkiej w polskich zbiorach grupy iluminowanych, luksusowych rękopisów czeskiego pochodzenia. Ten pergaminowy kodeks zawiera Stary i Nowy Testament po łacinie, a także prologi do poszczególnych ksiąg autorstwa św. Hieronima. Kodeks ten podarował katedrze prymasowskiej w Gnieźnie prawdopodobnie ks. Wyszota z Górki, syn Jakuba (zm. 1453).

 

Wolumin składa się z 506 kart, zszytych w 51 składek (głównie kwinternionów), ma wymiary 37x27 cm. Do roku 1960 był oprawiony w deski, okryte pergaminem; obecnie okrycie desek stanowi czerwony aksamit ze srebrnymi okuciami z XVII wieku.

 

Tekst Biblii spisano w dwu kolumnach, po 50 wierszy każda i opatrzono iluminacjami, które wyszły spod ręki wysokiej klasy malarzy-miniaturzystów. Posługiwali się oni kosztowym złotem płatkowym. W kodeksie znajdujemy 80 inicjałów figuralnych z wicią roślinną; 62 inicjały ornamentalne z wicią roślinną oraz bardzo liczne mniejsze inicjały kaligraficzne z bogatym zdobieniem piórkowym.

 

Liczbę malarzy ustala się na dwu lub trzech, przy czym pierwszy z nich jest autorem większości iluminacji. Kreacje tego artysty są wspaniałym przykładem tzw. „pięknego stylu” Postaci wydają się trójwymiarowe, mają idealizowane, lalkowate twarze z wypukłymi czołami, okrągłymi powiekami, drobnymi acz pełnymi ustami. Pojedyncze osoby lub niewielkie grupy osób przybrane są w szaty barwne, dekoracyjnie udrapowane – tak, że kształty ich ciał są ukryte

. Postaci występują na neutralnym tle, przebłyskującym złotą kratką, na którym czasem pojawiają się drobne, białe, gotyckie budowle z czerwonymi lub błękitnymi daszkami. Iluminacje drugiego malarza obejmują część Starego Testamentu od Pierwszej Księgi Kronik do Księgi Jeremiasza i są o wiele skromniejsze artystycznie. Trzeci miniaturzysta jest autorem dwu inicjałów figuralnych, pozbawionych złota, oraz odpowiadającej im ornamentacji marginalnej.

 

W roku 2014, z okazji stulecia istnienia Towarzystwa Świętego Pawła, wydawnictwo Edycja Świętego Pawła postanowiło przygotować specjalne wydanie Pisma Świętego – Biblię Jubileuszową. Jest ona inspirowana naszą Biblią gnieźnieńską, która w tym samym roku miała swój „jubileusz’ sześćsetlecia. Te dwa wydarzenia stały się okazją, aby podkreślić łączność duchowej stolicy Kościoła w Polsce, Częstochowy, gdzie ma swoją siedzibę Towarzystwo Świętego Pawła, z jego stolicą historyczną i siedzibą prymasowską, czyli Gnieznem. Więcej o tej publikacji dowiedzą się Państwo na stronie http://www.bibliajubileuszowa.pl